MENKUL SERMAYE İRADI ELDE EDENLERİN

DİKKAT EDECEKLERİ ÖZEL NOKTALAR-2016

Ali ÇAKMAKCI

E. Hesap Uzmanı,

YMM,

Bağımsız Denetçi

Gerçek kişiler 1 Mart-25 Mart arasında 2015 yılında elde ettikleri menkul sermaye iradlarını beyan konusu edecekler. Beyanname vermesi gereken gerçek kişilerin beyan açısından en karmaşık gelir unsuru olduğu düşünülen bu gelir unsurunda biraz daha dikkatli olmaları gerekmektedir.

2015 yılında Türkiye’de mevduat faizi, repo, katılım bankası kar payı, 2006 dan sonra ihraç edilen Devlet Tahvili, Hazine Bonosu faizi, yine 2006 dan sonra yurtiçinde ihraç edilmiş bulunan özel sektör tahvil faiz gelirleri ve kira sertifikaları kaynağında vergilendirildiğinde hiçbir şekilde beyan edilmeyecek.  Bu gelirlerin 1-milyon, 5-milyon veya 10-milyon TL olması neticeyi etkilememekte, kesin olarak beyan edilmeyeceklerdir.

Tüzel kişiliği olan emeklilik, sigorta şirketlerinden, emekli yardım sandıklarından elde edilenler ile bireysel emeklilik sisteminden ayrılanlar tarafından elde edilen iradlar da beyan dışı olacaktır.

Kurumların 1998 ve öncesi dağıtılan tüm karları, ayrıca sermayeye eklenen karlar vergi dışı.

Aşağıda sayılan menkul sermaye iratları tutarı ne olursa olsun beyan edilmez.

Diğer gelirler nedeniyle verilen beyannameye de dahil edilmez.

• 1. Gelir Vergisi Kanununun Geçici 67 nci maddesi kapsamında vergi kesintisine tabi tutulmuş olan;
  ● Mevduat faizleri
  ● Özel Finans Kurumlarınca (Katılım Bankaları) kar ve zarara katılma hesabı karşılığında ödenen kar payları
  ● Repo Kazançları
• 2. Tüzel kişiliği haiz emekli sandıkları, yardım sandıkları ile emeklilik ve sigorta şirketleri tarafından ayrılmalar nedeniyle yapılan ödemelerin ve bireysel emeklilik sisteminden ayrılanlara yapılan ödemelerin içerdiği irat tutarları,
• 3. Kurumlar vergisi mükelleflerince 31.12.1998 ve daha önceki tarihlerde sona eren hesap dönemlerinde elde edilen kazançların dağıtımı halin de, gerçek kişilerce elde edilen kar payları,
• 4. Kurumların karlarını sermayeye eklemek suretiyle gerçekleştirdikleri kar dağıtım işlemlerinde gerçek kişi ortaklarca elde edilen kar payları.

Menkul sermaye iradında beyan edilecek gelirler için 1.500-TL ile beyan sınırı olan 29.000-TL tutara dikkat etmek gerekmektedir.

Her türlü senet iskontosu, iştirak hissenizin adınıza henüz tahakkuk etmemiş karlarının devri-temliki neticesinde alınan bedeller, off-shore gelirleri, her türlü alacak faizi, yurtdışından elde edilen her türlü faiz, repo, kar payı, 2006 öncesinde ihraç iktisap edilen hisse senedi ve tahvilin vadesi gelmemiş kuponlarının satışında elde edilen gelir 1.500-TL yi aşarsa beyan edilecek.

Bu iratlar için Türkiye’de vergi kesintisi yapılmadığından ve herhangi bir istisnası da bulunmadığından beyan konusu edilmektedirler.

Örneğin, mahkemece alacağınıza ilaveten karar verilen faiz 1.500-TL tutarı aşıyorsa, kıyı bankacılığı kanalıyla 20.000-TL faizi geliri elde ettiyseniz, tahvillerin 2016 ve 2017 vadeli kuponlarını satmanız karşılığında 35.000-TL gelir elde ediyorsanız beyan edeceksiniz.

1.500-TL istisna değil, sadece beyan sınırıdır.

Aşağıda sayılan menkul sermaye iratları tutarı 1.500-TL yi aşıyorsa beyan edilecek, aksi takdirde beyan edilmeyecektir.

• 1. Kıyı bankacılığından (off-shore bankacılık) elde edilen faiz gelirleri,
• 2. Hisse senetleri ve tahvillerin vadesi gelmemiş kuponlarının satışından elde edilen bedeller (01.01.2006 tarihinden önce ihraç/iktisap edilenler),
• 3. İştirak hisselerinin sahibi adına henüz tahakkuk etmemiş kar paylarının devir ve temliki karşılığında alınan para ve ayınlar,
• 4. Her çeşit senetlerin iskonto edilmesi karşılığında alınan iskonto bedelleri,
• 5. Yurt dışından elde edilen diğer menkul sermaye iratları (faiz, repo, kar payı vb.),
• 6. Her çeşit alacak faizleri. Türkiye’de vergi kesintisine tabi olmayan ve istisna uygulanmayan yukarıda belirtilen menkul sermaye iratları 1.500 TL’lik tutarı aşması halinde yıllık beyanname ile beyan edileceklerdir.

Buna karşın, TL cinsinden 2006 öncesinde ihraç edilmiş her türlü tahvil ve hazine bonosu faizinde indirim oranı (%60,39 oranında) uygulanacaktır. Bu menkul kıymetler altın, döviz cinsinden veya başka bir şeye endeksli ise zaten indirim uygulanmamaktadır. Bunların toplamı ise 29.000-TL tutarı aşıyorsa beyan edilecek.

Eurobondlarda da indirim yok, 29.000-TL yi aşıyorsa beyan edilecek. Tam mükelleflerin yurtdışı ihraçlı tahvil faizlerinde de durum böyle.

1999-2002 arasında serbest bölge, teknoloji geliştirme bölgesi kazançları gibi istisna kaynaklı kazançları ile yatırım indirimi istisnası uygulanmış kazançlar dağıtılırsa, elde edilen karın 1/9’u net tutara ilave edilerek bulunacak brüt tutarın yarısı istisna. Bu tutar 29.000-TL yi bulursa beyan edilecektir. Mesela, bu suretle dağıtılan net kar payı 900.000-TL ise, brüt tutarı 1.000.000-TL iken yarısı istisna, kalanı 500.000-TL beyan edilecek bunun 1/5 i olan 100.000-TL ise adınıza hesaplanan gelir vergisinden mahsup edilecektir.

Her türlü hisse kar payı ile iştirak hissesi (örneğin limited şirket kar payı, iş ortaklığı, kooperatif hissesi kar payları) kar payları ile yönetim kurulu üyelerine dağıtılan karların brüt tutarının yarısı istisna, kalan kısım 29.000-TL sınırı aşıyorsa beyan edilecek, ama dağıtılan kar için kaynağında ödenen stopajın tamamı mahsup edilecek.

Mesela, Ahmet bey toplam 850.000-TL AŞ kar payı ve limited şirket iştirak kazancı elde etmişse brüt tutarı olan 1.000.000-TL tutarın yarısı 500.000-TL istisna olacak, yarısı beyan edilecek. Ama, Kurum tarafından kaynakta kesilen 150.000-TL verginin tamamı hesaplanan gelir vergisinden mahsup edilecektir. Yönetim Kurulu üyeleri de elde ettikleri kar payı ödemelerini bu şekilde beyan edecekler.

29.000 Tl’lik Tutari Aşmasi Halinde Beyan Edilecek Menkul Sermaye İratlari

• 1. 01.01.2006 tarihinden önce ihraç edilmiş olan her çeşit tahvil ve Hazine bonosu faizleri ile Toplu Konut İdaresi, Kamu Ortaklığı İdaresi ve Özelleştirme İdaresince çıkarılan menkul kıymetlerden elde edilen gelirler,
• 2. Tam mükellef kurumlar tarafından yurtdışında ihraç edilen tahviller ile tam mükellef varlık kiralama şirketleri tarafından yurtdışında ihraç edilen kira sertifikalarından sağlanan gelirler,
• 3. Tam mükellef kurumlardan elde edilen kar payları

Her nevi tahvil (ipotek finansmanı kuruluşları ve konut finansmanı kuruluşları tarafından ihraç edilen ipoteğe dayalı menkul kıymetler hariç ipotekli sermaye piyasası araçları, varlık teminatlı menkul kıymetler dahil) ve Hazine bonosu faizleri ile Toplu Konut İdaresi, Kamu Ortaklığı İdaresi ve Özelleştirme İdaresince çıkarılan menkul kıymetler ve varlık kiralama şirketleri tarafından ihraç edilen kira sertifikalarından sağlanan gelirlerin vergilendirilmesinde

• 01.01.2006 tarihinden önce ihraç edilen TL cinsinden Devlet Tahvili ve Hazine Bonosu faiz gelirlerinize %60,39 oranında indirim uyguladıktan sonra kalan tutarı beyana tabi başka gelirinizin bulunmaması halinde, 2015 yılı için 29.000 TL’yi aşıyorsa beyan etmelisiniz.
• 01.01.2006 tarihinden sonra ihraç edilen TL cinsinden, Devlet Tahvili ve Hazine Bonosundan elde edilen faiz gelirleri Gelir Vergisi Kanunu’nun Geçici 67 nci maddesi kapsamında tevkifata tabi olduğundan, faiz gelirlerinizi beyan etmenize gerek yoktur.
• 01.01.2006 tarihinden önce ihraç edilen dövize, altına veya başka bir değere endeksli Devlet Tahvili ve Hazine Bonosundan elde ettiğiniz faiz gelirlerinizin toplamı beyana tabi başka gelirlerinizin bulunmaması halinde, 2015 yılı için 29.000 TL'yi aşıyorsa beyan etmelisiniz.
• 01.01.2006 tarihinden sonra ihraç edilen dövize, altına veya başka bir değere endeksli Devlet Tahvili ve Hazine Bonosundan elde edilen faiz gelirleri Gelir Vergisi Kanunu’nun Geçici 67 nci maddesi kapsamında tevkifata tabi olduğundan, faiz gelirlerinizi beyan etmenize gerek yoktur.
• 01.01.2006 tarihinden önce ihraç edilen TL cinsinden tahvil ve bono faiz gelirlerinize %60,39 oranında indirim uyguladıktan sonra kalan tutarı beyana tabi başka gelirinizin bulunmaması halinde, 2015 yılı için 29.000 TL’yi aşıyorsa beyan etmelisiniz.
• TL cinsinden, özel sektör tarafından ihraç edilen tahvil ve bononun ihraç tarihi 01.01.2006 tarihinden sonra ise, elde edilen faiz gelirleri Gelir Vergisi Kanunu’nun Geçici 67 nci maddesi kapsamında tevkifata tabi olduğundan, faiz gelirlerinizi beyan etmenize gerek yoktur.
• Dövize, altına veya başka bir değere endeksli özel sektör tarafından ihraç edilen tahvil ve bononun ihraç tarihi 01.01.2006 tarihinden önce ise, faiz gelirlerinizin toplamı beyana tabi başka gelirinizin bulunmaması halinde, 2015 yılı için 29.000 TL’yi aşıyorsa beyan etmelisiniz.
• Dövize, altına veya başka bir değere endeksli özel sektör tarafından ihraç edilen tahvil ve bononun ihraç tarihi 01.01.2006 tarihinden sonra ise, elde edilen faiz gelirleri Gelir Vergisi Kanunu’nun Geçici 67 nci maddesi kapsamında tevkifata tabi olduğundan, faiz gelirlerinizi beyan etmenize gerek yoktur.
• 01.01.2006 tarihinden önce ihraç edilen TL cinsinden Toplu Konut İdaresi ve Özelleştirme İdaresince çıkarılan menkul kıymetlerden elde edilen faiz gelirlerinize %60,39 oranında indirim uyguladıktan sonra kalan tutar beyana tabi başka gelirinizin bulunmaması halinde, 2015 yılı için 29.000 TL’yi aşıyorsa beyan etmelisiniz.
• 01.01.2006 tarihinden sonra ihraç edilen TL cinsinden, Toplu Konut İdaresi ve Özelleştirme İdaresince çıkarılan menkul kıymetlerden elde edilen faiz gelirleri, Gelir Vergisi Kanunu’nun Geçici 67 nci maddesi kapsamında tevkifata tabi olduğundan, faiz gelirlerinizi beyan etmenize gerek yoktur.
• Dövize, altına veya başka bir değere endeksli Toplu Konut İdaresi ve Özelleştirme İdaresince çıkarılan menkul kıymetlerin ihraç tarihi 01.01.2006 tarihinden önce ise, beyana tabi başka gelirinizin bulunmaması halinde, faiz gelirlerinizin toplamı 2015 yılı için 29.000 TL’yi aşıyorsa beyan etmelisiniz.
• Dövize, altına veya başka bir değere endeksli Toplu Konut İdaresi ve Özelleştirme İdaresince çıkarılan menkul kıymetlerin ihraç tarihi 01.01.2006 tarihinden sonra ise, elde edilen faiz gelirleri Gelir Vergisi Kanunu’nun Geçici 67 nci maddesi kapsamında tevkifata tabi olduğundan, faiz gelirlerinizi beyan etmenize gerek yoktur.
• Yurtdışında ihraç edilen her türlü bono ve tahvillerden(kira sertifikaları dahil) beyana tabi başka gelirinizin bulunmaması halinde, elde edilen faiz gelirleri toplamı 2015 yılı için beyan sınırı olan 29.000 TL’yi aşıyor ise beyan etmelisiniz.

Her nevi hisse senetlerinin kâr payları (kurucu hisse senetleri ve diğer intifa hisse senetlerine verilen kâr payları ve pay sahiplerine hazırlık dönemi için faiz olarak veya başka adlarla yapılan her türlü ödemeler ile Sermaye Piyasası Kanununa göre kurulan yatırım fonları katılma belgelerine ödenen kâr payları ile konut finansmanı fonlarını temsilen ihraç edilen ipoteğe dayalı menkul kıymetlere ve varlık finansmanı fonlarını temsilen ihraç edilen varlığa dayalı menkul kıymetlere ödenen faiz, kâr payı veya benzeri gelirler dahil.)

• Tam mükellef kurumlardan elde edilen her nev’i hisse senetlerinin(temettü gelirleri) kar paylarının brüt tutarının yarısı gelir vergisinden istisna olup, kalan tutar vergiye tabi gelir olarak dikkate alınmaktadır. Beyana tabi başka gelirinizin bulunmaması halinde, elde ettiğiniz kar payının brüt tutarının yarısı 2015 yılı için 29.000 TL’yi aşıyorsa beyan etmelisiniz.
• Tam mükellef kurumlardan elde edilen iştirak hisselerinden doğan kazançların (Limited Şirket ortaklarının, iş ortaklıkları ortaklarının ve komanditerlerin kâr payları ile kooperatiflerin dağıttıkları kazançlar dahil) yarısı gelir vergisinden istisna olup, kalan tutar vergiye tabi gelir olarak dikkate alınmaktadır. Beyana tabi başka gelirinizin bulunmaması halinde, elde ettiğiniz kar payının brüt tutarının yarısı 2015 yılı için 29.000 TL’yi aşıyorsa beyan etmelisiniz.
• Tam mükellef kurumların idare meclisi başkan ve üyelerine verilen kar paylarının yarısı gelir vergisinden istisna olup, kalan tutar vergiye tabi gelir olarak dikkate alınmaktadır. Beyana tabi başka gelirinizin bulunmaması halinde, elde ettiğiniz kar payının brüt tutarının yarısı 2015 yılı için 29.000 TL’yi aşıyorsa beyan etmelisiniz.
• Menkul kıymetler yatırım ortaklıklarından sağlanan kar paylarının yarısı gelir vergisinden istisna olup, kalan tutar vergiye tabi gelir olarak dikkate alınmaktadır. Beyana tabi başka gelirinizin bulunmaması halinde, elde ettiğiniz kar payının brüt tutarının yarısı 2015 yılı için 29.000 TL’yi aşıyorsa beyan etmelisiniz.
• Gayrimenkul yatırım fon ve ortaklıklarından sağlanan kar paylarının yarısı gelir vergisinden istisna olup, kalan tutar vergiye tabi gelir olarak dikkate alınmaktadır. Beyana tabi başka gelirinizin bulunmaması halinde, elde ettiğiniz kar payının brüt tutarının yarısı 2015 yılı için 29.000 TL’yi aşıyorsa beyan etmelisiniz.
• Risk sermayesi yatırım fon ve ortaklıklarından sağlanan kar paylarının yarısı gelir vergisinden istisna olup, kalan tutar vergiye tabi gelir olarak dikkate alınmaktadır. Beyana tabi başka gelirinizin bulunmaması halinde, elde ettiğiniz kar payının brüt tutarının yarısı 2015 yılı için 29.000 TL’yi aşıyorsa beyan etmelisiniz.
• 2015 yılında kıyı bankacılığından (off-shore bankacılık) elde ettiğiniz faiz gelirleri toplamı 1.500 TL’yi aşıyorsa Kıyı bankacılığından (off-shore bankacılık) elde etiğiniz faiz gelirlerinizi beyan etmelisiniz.
• 2015 yılında elde ettiğiniz eurobond faiz gelirlerinizin toplamı beyana tabi başka gelirinizin bulunmaması halinde, 29.000 TL’yi aşıyorsa Eurobond faiz gelirlerinizi beyan etmelisiniz.
• 2015 yılında Alacak faizi gelirlerinizin toplamı 1.500 TL’yi aşıyorsa Alacak faizi gelirlerinizi beyan etmelisiniz.
• 2015 yılında Hisse senetleri ve tahvillerin vadesi gelmemiş kuponlarının satışından elde edilen bedellerin toplamı 1.500 TL’yi aşıyorsa 01.01.2006 tarihinden önce ihraç/iktisap edilen hisse senetleri ve tahvillerin vadesi gelmemiş kuponlarının satışından elde edilen bedelleri beyan etmelisiniz.
• 2015 yılında iştirak hisselerinin sahibi adına henüz tahakkuk etmemiş kar paylarının devir ve temliki karşılığında alınan para ve ayınların toplamı 1.500 TL’yi aşıyorsa İştirak hisselerinizin adınıza henüz tahakkuk etmemiş kar paylarının devir ve temliki karşılığında aldığınız para ve ayınları beyan etmelisiniz.
• 2015 yılında senetlerinizi iskonto ettirmeniz karşılığında aldığınız iskonto bedelleri toplamı 1.500 TL’yi aşıyorsa Senetlerinizi iskonto ettirmeniz karşılığında aldığınız iskonto bedellerini beyan etmelisiniz.
• 2015 yılında yurt dışından elde ettiğiniz diğer menkul sermaye iratları toplamı 1.500 TL’yi aşıyorsa Yurt dışından elde ettiğiniz diğer menkul sermaye iratlarını beyan etmelisiniz.

Menkul sermaye iradına ilişkin beyannameyi doldururken sadece adi komandit şirkette komanditer ortakların, limited şirket ortakları ve anonim şirket kurucu ortakları ile yönetim kurulu üyesi ortakların “ödedikleri” Bağ-Kur primlerini beyannamede matrahtan düşebileceklerdir.

6 aydan fazla yurtdışında çalışma veya oturma izni olan Türk vatandaşları da “tamamı tevkif edilmiş menkul sermaye iradları” varsa beyanname vermeyecekler.

Beyannamede varsa şahıs sigortaları primlerinizi, eğitim ve sağlık harcamalarınızı, bağış yardım, sponsorluk harcamalarınızı kanundaki sınırlamalara uymak şartıyla beyan edilen geliri aşmamak suretiyle düşebileceksiniz.

Beyannamenizi ikametgahınızın olduğu vergi dairesine vererek Mart ve Temmuz aylarında adınıza tahakkuk edecek gelir vergisini iki taksitte ödeyebileceksiniz.

Mükelleflerin bu tür gelirleri elde etmeleri durumunda konunun hassasiyetine dikkat ederek daha titiz şekilde beyanda bulunmalarını tavsiye etmekteyiz. Aksi takdirde kaynağı ve takibi nispeten daha kolay olan bu gelir unsurunda adınıza cezalı tarhiyatlar çıkabilir.

Saygılarımızla.