DEVİR SÜRECİNDE DİKKATE ALINMASI GEREKEN ÖZEL DURUMLAR VE YOL HARİTASI
Ali ÇAKMAKCI
YMM
Bağımsız Denetçi
1-BİRLEŞME SÖZLEŞMESİ HAZIRLANIR:
Yazılı bir birleşme sözleşmesi yapılır, yönetim kurulu ve genel kurullar onaylar.
(Birleşme sözleşmesinin;
a) Birleşmeye katılan şirketlerin ticaret unvanlarını, hukuki türlerini, merkezlerini; yeni kuruluş yolu ile birleşme hâlinde, yeni şirketin türünü, ticaret unvanını ve merkezini,
b) Şirket paylarının değişim oranını, öngörülmüşse denkleştirme tutarını; devrolunan şirketin ortaklarının, devralan şirketteki paylarına ve haklarına ilişkin açıklamaları,
c) Devralan şirketin, imtiyazlı ve oydan yoksun payların sahipleriyle intifa senedi sahiplerine tanıdığı hakları,
d) Şirket paylarının değiştirilmesinin şeklini,
e) Birleşmeyle iktisap edilen payların, devralan veya yeni kurulan şirketin bilanço kârına hak kazandığı tarihi ve bu isteme ilişkin bütün özellikleri,
f) Gereğinde 141 inci madde uyarınca ayrılma akçesini,
g) Devrolunan şirketin işlem ve eylemlerinin devralan şirketin hesabına yapılmış sayılacağı tarihi,
h) Yönetim organlarına ve yönetici ortaklara tanınan özel yararları,
i) Gereğinde sınırsız sorumlu ortakların isimlerini,
içermesi zorunludur.)
2-BİRLEŞME RAPORU HAZIRLANIR:
Birleşmeye katılan şirketlerin yönetim organları, ayrı ayrı veya birlikte, birleşme hakkında bir rapor hazırlarlar.Raporda;
a) Birleşmenin amacı ve sonuçları,
b) Birleşme sözleşmesi,
c) Şirket paylarının değişim oranı ve öngörülmüşse denkleştirme akçesi; devrolunan şirketlerin ortaklarına devralan şirket nezdinde tanınan ortaklık hakları,
d) Gereğinde ayrılma akçesinin tutarı ve şirket pay ve ortaklık hakları yerine ayrılma akçesi verilmesinin sebepleri,
e) Değişim oranının belirlenmesi yönünden payların değerlemesine ilişkin özellikler,
f) Gereğinde devralan şirket tarafından yapılacak artırımın miktarı,
g) Öngörülmüşse, devrolunan şirketin ortaklarına, birleşme dolayısıyla yüklenecek olan, ek ödeme ve diğer kişisel edim yükümlülükleri ile kişisel sorumluluklar hakkında bilgi,
h) Değişik türdeki şirketlerin birleşmelerinde, yeni tür dolayısıyla ortaklara düşen yükümlülükler,
i) Birleşmenin, birleşmeye katılan şirketlerin işçileri üzerindeki etkileri ile mümkünse bir sosyal planın içeriği,
j) Birleşmenin, birleşmeye katılan şirketlerin alacaklıları üzerindeki etkileri,
k) Gerekiyorsa, ilgili makamlardan alınan onaylar,
hukuki ve ekonomik yönden açıklanır ve gerekçeleri belirtilir.
(3)Yeni kuruluş yoluyla birleşmede birleşme raporuna yeni şirketin sözleşmesinin de eklenmesi şarttır.
(4) Tüm ortakların onaylaması hâlinde, küçük ve ortaölçekli şirketler birleşme raporunun düzenlenmesinden vazgeçebilirler.
3-İNCELEME HAKKININ SAĞLANMASI:
Birleşmeye katılan şirketlerden her biri, merkezleriyle şubelerinde ve halka açık anonim şirketler ise Sermaye Piyasası Kurulu’nun öngöreceği yerlerde, genel kurul kararından önceki otuz gün içinde;
a) Birleşme sözleşmesini,
b) Birleşme raporunu,
c) Son üç yılın yılsonu finansal tablolarıyla yıllık faaliyet raporlarını, gereğinde ara bilançolarını,
ortakların, intifa senedi sahipleriyle şirket tarafından ihraç edilmiş bulunan menkul kıymet hamillerinin, menfaati bulunan kişilerin ve diğer ilgililerin incelemesine sunmakla yükümlüdür. Bunlar ilgili sermaye şirketlerinin internet sitelerinde de yayımlanır.
(2) Ortaklar ile birinci fıkrada sayılan kişiler, aynı fıkrada anılan belgelerin suretlerinin ve varsa basılı şekillerinin kendilerine verilmesini isteyebilirler. Bunlar için, herhangi bir bedel veya gider karşılığı istenilemez.
(3) Birleşmeye katılan şirketlerden her biri, Türkiye Ticaret Sicili Gazetesinde yayımlanan ve internet sitelerine de konulan ilanda, inceleme yapma hakkına işaret eder.
(4) Birleşmeye katılan her şirket, birinci fıkrada anılan belgelerin nereye tevdi edildiklerini ve nerelerde incelemeye hazır tutulduklarını, tevdiden en az üç iş günü önce, Türkiye Ticaret Sicili Gazetesi ile şirket sözleşmesinde öngörülen gazetelerde ve sermaye şirketleri de internet sitelerinde ilan eder.
4-BİRLEŞME KARARI ALINIR:
Yönetim organı, genel kurula birleşme sözleşmesini sunar. Birleşme sözleşmesi genel kurulda; TTK’nın 421’inci maddesinin beşinci fıkrasının (b) bendi saklı olmak üzere, anonim ve sermayesi paylara bölünmüş komandit şirketlerde, esas veya çıkarılmış sermayenin çoğunluğunu temsil etmesi şartıyla, genel kurulda mevcut bulunan oyların dörtte üçüyle karar alır. Bu karar sicil gazetesinde ilan olunur.
5-ARA BİLANÇO ÇIKARTILMASI:
Sözleşmenin imzalanması ile bilanço tarihinden itibaren 6 ay geçmişse, veya malvarlıklarında çok önemli değişiklikler olmuşsa ara bilanço çıkartılması gerekecektir.
6-TİCARET SİCİLİNE TESCİL:
Karar onaylanınca ticaret siciline tescil yapılır. Sermaye artıran şirket ayrıca bunun içinde tescil talebinde bulunur.
7-DEVİRDE MUHASEBE VE VERGİSEL AÇIDAN ÖZELLİKLİ DURUMLAR:
1-Devir Kararlarının Farklı Tarihlerde Tescil Ettirilmiş Olması Durumu:
Devir olan şirketin genel kurul kararının tescil ettirdiği tarihin dikkate alınması gerekmektedir.
2-Amortisman Hususları:
Devreden kurumda amortismana tabi iktisadi kıymetlerin amortismanı kaldığı yerden devam edecektir. Ayrıca, devir olan ve devralan kurumlar kıst esasına göre amortisman ayırmak durumundadırlar.
3-Geçmiş Hesap Dönemi Kurumlar Vergisi Beyan Durumu:
Birleşme nedeniyle önceki dönem kurumlar vergisi beyannamesi normal süresinden önce veya sonra verilmek durumunda kalabilir. Özellikle devre ilişkin karar nisan ayında tescil edilirse geçmiş dönem kurumlar vergisi beyan süresi 30 gün kadar uzayabilir.Fakat, kanun metninde geçen ay sonu ibaresi, beyan döneminin sonu olarak anlaşılması gerekebilir. Bu husus hukuki sorunlara yol açabilir.
4-Gayrimenkul Ve İştirak Hissesi Satış Kazancı İstisnası:
Devrolunan kurumdaki fonlar için 5 yıllık süre şartı devralınan kurumda aynen devam etmektedir. Zira, devir tasfiye hükmünde değildir.
Ayrıca, devralan kurum da kendi bünyesine geçen taşınmaz ve iştirak paylarının satışına ilişkin 2 yıllık sürenin hesabında devralanda kurumda geçen süreleri de dikkate alabilmektedir.
5-Devredene İlişkin Vergi Borçlarının Ödenmesi:
Devralan kuruma ilişkin hesap dönemine ilişkin kurumlar vergisi beyanının verileceği ayın sonuna kadar ödenmesi gerekmektedir.
6-Devredilen Şirketin Ortaklarına Verilecek Payların Dağılımı:
Bu konuda kanunda açık bir düzenleme mevcut değildir. Genel kanı mevcut hisse oranlarında bu dağılımın yapılmasıdır. Devreden şirket ortaklarına devredilen şirketteki payları oranında hisse payı verilmesi genel tebliğ uyarınca zorunlu bulunmaktadır. Fakat, devralan ve devreden şirket ortakları arasındaki değişim oranı serbest biçimde gerçek değerleri üzerinden belirlenebilmektedir.
7-Devir Dolayısıyla Oluşan Giderler:
Devre ilişkin kanuna uygun gerçekleşen tüm giderler 5520 sayılı kanunun 8. Maddesi mucibince gider olarak dikkate alınabilir. Ayrıca, ilk tesis ve taazzuv gideri olarak 5 yıl içinde itfa da olabilir.
8-Devir Olan Kurumun İade Ve Mahsup Yoluyla Vergi Alacakları:
GİB’nın özelgelerine göre devredilen kurumun iade veya mahsup yoluyla alacağı vergi varsa bunlar devralan kurum tarafından talep edilebilir.
9-Sermaye Artışının İştirak Tutarı Kadar Az Olması Vergisiz Devri Etkilememektedir:
Devirde iştirak tutarının devralınan şirketin hisselerinin itibari değerinden az veya çok olması halinde, aradaki müspet ve menfi farkın dönem kazancı ile ilişkilendirmeksizin geçici hesaplarda izlenmesi veya kurum kayıtlarında sona erdirilmesi mümkündür.
10-KDV Ve Muhtasar Beyannameler Normal Dönemlerinde Veya Devirden Önce Verilmesinde Sakınca Bulunmamaktadır.
11-Kanunda Geçen Şekilde Devralınan Kurumun Beyannamesinin Devredilen Şirket Tarafından İmzalanması Mümkün Değildir.
12-Geçmiş Yıl Zararlarının İndirimi:
Devralınan kurumun bünyesindeki geçmiş yıl mali zararları, ancak ve ancak bu kurumun özsermaye tutarını geçmeyecek şekilde dikkate alınacaktır. Ayrıca, devralınan kurumun faaliyetine 5 hesap dönemi daha devam edilecektir. Özsermaye sıfır veya negatif ise geçmiş yıl zararları indirim konusu olamaz. 5 yıllık zamanaşımı süresi ise devrolunan şirkette geçen sürelerle birlikte değerlendirilmesi gerekmektedir.
13-KDV İndirimi:
Devralan kurum, devrolunan kurumda bulunan ve indirilme imkanı bulunmayan kdv^yi indirim konusu yapabilir, kdv iade alacaklarını talep edebilir.
14- Harçlar Kanunu:
Devir işlemi aşağıdaki kanun düzenlemesi mucibince harçtan istisnadır.
((5035 Sayılı Kanunun 31 inci maddesiyle değişen fıkra; Yürürlük:02.01.2004)Anonim, eshamlı komandit ve limited şirketlerin kuruluş, sermaye artırımı, birleşme, devir, bölünme ve nev'i değişiklikleri nedeniyle yapılacak işlemler ile (5615 Sayılı Kanunun 16 ncı maddesiyle eklenen ibare; Yürürlük:04.04.2007) Esnaf ve Sanatkarlar Kredi ve Kefalet Kooperatifleri (Bu kooperatifler ile Kredi Garanti Fonu İşletme ve Araştırma Anonim Şirketi tarafından bankalardan kullandırılacak krediler için verilecek kefaletler dahil) bankalar, yurt dışı kredi kuruluşları ve uluslararası kurumlarca kullandırılacak (6322 sayılı kanunun 19.maddesiyle değişen ibare; Yürürlük 15.06.2012)kredilere, bunların teminatlarına ve geri ödenmelerine ilişkin işlemler (yargı harçları hariç)(2)(5766 sayılı Kanunun 11 inci maddesinin (ç) bendiyle değişen ibare, Yürürlük: 06.06.2008)bu Kanunda yazılı harçlardan müstesnadır.)
[1] Mesleki çalışmalarımızda yer alan bilgiler belli bir konunun veya yasal düzenlemenin veyahut yargı kararlarının çok geniş ve kapsamlı bir şekilde ele alınmasından ziyade genel olarak mükelleflere ve uygulayıcılara bilgi vermek, gündemi talip etmeye yardımcı olmak ve yorum yapmalarına yardım amacını taşımaktadır.
Makaleleri yazıldığı dönem ve yasal düzenlemelerin dikkate alınarak değerlendirme yapılmasının önemli olduğunu hatırlatmak isteriz. Makalelerin telif ve diğer yasal hakları doğrudan şirkete ve yazarına ait olup, atıf yapmadan veya izinsiz kullananlar hakkında her türlü yasal işlemin yapılacağını ifade ederiz.
Çalışmalarımız profesyonel hizmetlerimizi temsil etmeyebileceği gibi, her durum ve koşulda profesyonel yaklaşımlarımızı da ifade ettiği iddia edilemez. Yaptığınız fiili/pratik çalışmalarda bu değerlendirmeler dikkate alınırken, olayların koşullarının da incelenmesi, irdelenmesi, sonuçlarının iyi analizi son derece önemlidir. Bu tür çalışmalarda mutlak suretle bir profesyonelden bilgi alınması veya danışmanlık alınmasında fayda bulunduğu düşünülmektedir. Şirketimiz tarafından iş ortalarımızın personellerimizin yetişmesi ve gelişmesinden duyduğumuz sorumluluğu yerine getirme gayreti içinde olacağımıza dair sözümüzü tutma gayreti içinde olduğumuzu iletmek isteriz.
“ADEN Yeminli Mali Müşavirlik Bağımsız Denetim ", söz konusu çalışmaların ve içeriğindeki bilgilerin özel durum veya koşullara bağlı olarak hata içermediğine dair herhangi bir güvence vermemektedir. Mesleki çalışmaları ve içeriğindeki bilgileri kullanımınız sonucunda ortaya çıkabilecek her türlü risk tarafınıza aittir ve bu kullanımdan kaynaklanan her türlü zarara dair risk ve sorumluluk tamamen tarafınızca üstlenildiğinin bilinmesi gerekmektedir.
