AKARYAKIT SEKTÖRÜNDE ASGARİ MESAFE SORUNU-2013
Ali ÇAKMAKCI
E. Hesap Uzmanı
Akaryakıt istasyonu sahipleri için sektörde önem arz eden konulardan biri de kilometre tahdididir. 5015 sayılı Petrol Piyasası Kanunu’nun 2. maddesi uyarınca şehir içi veya şehirlerarası trafiğe açık yollarda aynı istikamette iki akaryakıt istasyonu arasındaki asgari mesafe Kurul tarafından çıkarılacak yönetmelikte belirlenecektir. Bu suretle asgari mesafeyi belirleme yetkisi EPDK’ya bırakılmış durumdadır. EPDK bu mesafeyi Petrol Piyasası Lisans Yönetmeliği’nde “iki akaryakıt ve/veya LPG istasyonu arasındaki mesafe aynı yönde olmak üzere şehirlerarası yollarda on, şehir içi yollarda bir kilometreden az olamaz” ifadesiyle belirlemiş bulunmaktadır. Şu halde, aynı yöndeki istasyonlar arası mesafe için bir kısıtlama getirilmiş fakat aksi istikametteki istasyonlar için bir kilometre tahdidi ele alınmamıştır. Belediye veya Büyükşehir belediye mücavir alan sınırları içinde kalan tüm trafiğe açık yollar şehir içi yol; şehir içi karayolları dışında kalan tüm karayolları ise şehirler arası yol olarak kabul edilmektedir.
Kilometre tahdidi LPG piyasası için de benzer şekilde düzenlenmiş olup 5307 sayılı Kanun asgari mesafeyi belirleme yetkisini EPDK’ya bırakmaktadır. EPDK, Sıvılaştırılmış Petrol Gazları Piyasası Lisans Yönetmeliği’nde trafiğe açık yollarda aynı istikamette iki otogaz istasyonu arasındaki asgari mesafeyi şehirlerarası yollarda on, şehir içi yollarda bir kilometreden az olamayacak şekilde düzenlemektedir.
EPDK resmi internet sitesinde kilometre tahdidi uygulamasında yaşanan sorunlar üzerine açıklama yapmıştır[1]:
Kilometre tahdidi mesafesinin belirlenmesine ilişkin ölçümlerde, istasyonların yapı kullanma iznine konu alanının, uç noktalarından geçen ve yola dik açı oluşturan düzlemlerinin ölçüm yapılan yöndeki karayolu mesafesi dikkate alınmalıdır. Kurulun 17.11.2005 tarihli ve 579/113 sayılı Kararına göre akaryakıt ve LPG istasyonları arasındaki asgari mesafe kısıtlaması uygulamalarında;
a) İstasyonun üzerinde bulunduğu yol ismi veya yol kodu değil, yön esası dikkate alınır.
b) Şehirlerarası yolların üzerindeki akaryakıt ve LPG istasyonları arasında on kilometrelik mesafe aranır.
c) Şehir içi yolların üzerindeki akaryakıt ve LPG istasyonları arasında bir kilometrelik mesafe aranır.
d) Şehir içi yollar ile şehirlerarası yolların kesiştiği kesimlerde yer alan istasyonlar arasında en az bir kilometrelik mesafenin bulunması gerekir.
e) Şehir içi yollar ile şehirlerarası yolların yukarıda açıklanan hususlar dikkate alınarak birbirlerinden ayrı olarak değerlendirilir.
Kanundaki tanımı uyarınca kilometre tahdidinin trafiğe açık yollarda uygulanması gerekir. Bu nedenle, kilometre tahdidiyle ilgili inceleme yapan mahalli idarelerin 579/113 sayılı Kurul kararında belirtilen yön esasını Karayolları Trafik Kanununun öngördüğü trafik düzenlemeleri çerçevesinde değerlendirilmesi yerinde olacaktır. Karayolları Trafik Kanununa göre ülkemizde trafik sağdan akar. Dolayısıyla, kavşak geçişi veya başka bir nedenle sola dönen araçların yön değiştirdiği kabul edilir. Bu çerçevede yön esasına göre, akaryakıt istasyonundan çıkan bir araç bölünmüş yollarda takip ettiği gidiş güzergâhını; bölünmemiş yollarda ise takip ettiği gidiş şeridini değiştirmeden bir sonraki akaryakıt istasyonuna girebiliyorsa bu iki istasyon aynı yön üzerinde kabul edilmelidir. Dolayısıyla, bu durumda istasyonların arasında kilometre tahdidi ölçümü yapılmalıdır. Tek yönlü olarak trafiğe açık olan karayollarında veya bağlantı yollarında yolun her iki tarafına kurulmak istenen akaryakıt istasyonlarının da aynı yönde kabul edilmesi gerekir. Kavşaklarda sağa dönen veya ileri doğrultuda devam eden araçların yolun aynı yönünde kaldığı, sola veya geriye dönen araçların ise yolun diğer yönüne geçtiği kabul edilmelidir. Dolayısıyla yön esası uygulandığında, istasyonların giriş veya çıkışının bulunduğu yolun ismi, kodu veya türü farklı olsa bile istasyonlar arasında kilometre tahdidi ölçümü yapılabilecektir.
Kurul 05.01.2006 tarihli ve 630/68 sayılı Kararıyla; istasyonlar arası asgari mesafeye ilişkin işlem ve uygulamalarda akaryakıt istasyonlarının kendi aralarında ve LPG istasyonlarının da kendi aralarında değerlendirmeye tabi tutulmasına karar vermiştir. Bu kapsamda, Kanundaki akaryakıt istasyonu tanımında yer almayan yapıların veya parsel sınırlarının kilometre tahdidiyle ilgili ölçümlerde esas alınamayacağı değerlendirilmektedir.
İmar planlarının hazırlanmasında, akaryakıt ve/veya LPG satış amaçlı tüm istasyonlar bütün olarak değerlendirilebilir. Yapı kullanma ruhsatı aşamasına gelmeden önce istasyon türlerinin ayrıştırılmasının gerekli olmadığı değerlendirilmektedir. Gerekli izinlerin alınması ve durumun yapı kullanma ruhsatında yer alan "kullanım amacı" bölümüne ayrıca işlenmesi koşuluyla, aynı yapı kullanma ruhsatında iki ayrı istasyonun bulunması mümkündür. Bir akaryakıt istasyonunun yapı kullanma ruhsatında kullanım amacı değiştirilir ve İAÇ Ruhsatı da dâhil gerekli izinleri alınırsa, aynı istasyon içinde ikinci bir akaryakıt veya LPG istasyonu kurulabilir. Aynı istasyon içinde kilometre tahdidine ilişkin hükümler uygulanamaz. Ancak, yeni bir imar planı düzenlenmek istenmesi halinde kilometre tahdidi aranmalıdır.
Aynı yol üzerinde birden çok akaryakıt istasyonu için yapı ruhsatı başvurusu varsa, yetkili mahalli idare önceliği imar planında akaryakıt istasyonu alanı olarak ilk onaylanan yere vermelidir. Bunun dışında kalan başvuru yapılması, yol geçiş izni vb. belgeler alınması gibi durumlar kazanılmış hak olarak kabul edilmemelidir. İmar planı onayı işlemleri süren birden çok başvurunun hangisine öncelik verileceğinin belirlenmesi ise onay makamı olan yetkili mahalli idarenin takdirindedir. Kilometre tahdidi koşulunu sağlamayan mahallerdeki akaryakıt istasyonları için izin, ruhsat ve benzeri diğer belgelerin verilmemesi gerektiği açıktır.
