2023/55: İthalatta Gözetim/Korunma Ve Haksız Rekabetin Önlenmesi Mevzuatları Açısından Ödenen KDV’nin İndirimi Kısıtlanmıştır.

SİRKÜLER (2023)

Özet:

24/11/2023 tarihli ve 32379 sayılı Resmi Gazete’de yayımlanan 7846 sayılı Cumhurbaşkanı Kararı ile ithalatta gözetim ve korunma önlemleri dolayısıyla ödenen KDV için indirim kısıtlaması getirilmiştir.

7846 sayılı Cumhurbaşkanı Kararı, Resmi Gazete’de yayımlandığı 24 Kasım 2023 tarihinde yürürlüğe girmiştir.

İçerik:                                       

1-İthalatta KDV Matrahının Tespitine İlişkin Değerlendirmeler:

3065 sayılı Kanunun 21. maddesine göre, ithalatta KDV matrahına;

– İthal edilen malın gümrük vergisi tarhına esas olan kıymeti, gümrük vergisinin kıymet esasına göre alınmaması veya malın gümrük vergisinden muaf veya müstesna olması halinde sigorta ve navlun bedelleri dahil (CIF) değeri, bunun belli olmadığı hallerde malın gümrükçe tespit edilecek değeri,

– İthalat sırasında “ödenen” her türlü vergi, resim, harç ve paylar,

–Gümrük beyannamesinin tescil tarihine kadar yapılan diğer giderler ve ödemelerden vergilendirilmeyenler ile mal bedeli üzerinden hesaplanan fiyat farkı, kur farkı gibi ödemeler,

dahil olacaktır.

4458 sayılı Gümrük Kanunu’nun 24. maddesine göre ithal eşyasının gümrük kıymeti, eşyanın satış bedeli olup, Türkiye’ye ihraç amacıyla yapılan satışta satış bedeli, 27 ve 28 inci maddelere göre gerekli düzeltmelerin de yapıldığı, fiilen ödenen veya ödenecek fiyattır. 24 üncü maddeye göre belirlenemeyen gümrük kıymeti ise sırayla 25 ve 26 ncı madde hükümlerine göre tespit edilir.

İthal edilen eşyanın gümrük vergisine esas olan kıymeti yukarıda belirtildiği şekilde bulunur ve beyan edilir.

Madde metninde yer alan, “… gümrük vergisinin kıymet esasına göre alınmaması veya malın gümrük vergisinden muaf olması halinde…” ibaresi ancak beyannamenin verilmediği veya verilemediği hallere münhasırdır.

Bu durumda, ithal edilen malın gümrük vergisine esas olan kıymeti yani verginin matrahı, sigorta ve navlun bedelleri dahil (CIF) değeridir. Bu değeri tespit etmek için gerekli belgeler bulunmadığı takdirde, malın gümrük idaresince resen tayin ve tespit olunan değeri verginin matrahı olur.

İthalat KDV matrahı tespit edilirken, yukarıda açıklandığı şekilde belirlenen gümrük kıymetine, ithalat sırasında ödenen her türlü vergi, resim, harç ve paylar dahil edilir. Bunlar, gümrük vergisi ve belediye payı, rıhtım resmi, damga resmi ve benzeri ithalat işlemi nedeniyle ortaya çıkan yükümlülüklerdir.

Ayrıca, gümrük beyannamesinin tescil tarihine kadar yapılan diğer giderler ve munzam sigorta ücreti, destekleme ve fiyat istikrar fonu ve konut fonuna katılma payları gibi ödemeler ile mal bedeli üzerinden hesaplanan ve yine gümrük beyannamesinin tescil tarihine kadar oluşan fiyat farkı ve kur farkı gibi ödemeler KDV’nin matrahına dahildir.

Bu kapsamda, örneğin, ithal edilen eşyanın gümrük antreposuna konulduğu tarihten gümrük beyannamesinin tescil tarihine kadar geçen süre için ödenen ardiye ücreti üzerinden KDV Kanununun (17/4-o) maddesine göre KDV hesaplanmadığından vergilendirilmeyen bu tutar, ithalatta KDV matrahına dahil edilir. Malın, ithalat işlemi gerçekleştikten sonra da gümrük antreposunda kalmaya devam etmesi durumunda gümrük beyannamesinin tescil tarihine kadar verilen hizmet için ayrı bir fatura düzenlenebileceği gibi antrepodan çekiş sırasında işlem için tek bir fatura da düzenlenebilir. Bu durumda gümrük beyannamesinin tescil tarihine kadar verilen ardiye hizmet bedeline isabet eden tutar, fatura üzerinde ayrıca gösterilir ya da “İşlem bedelinin … TL’si gümrük beyannamesinin tescil tarihine kadar verilen hizmet bedeline aittir.” şeklinde bir açıklama yapılır.

2-İlgili Cumhurbaşkanlığı Kararının İncelenmesi:

Mezkur Cumhurbaşkanı Kararında;

• İthalatta gözetim uygulanması hakkında ilgili mevzuat uyarınca, gözetim uygulamasına tabi tutulan mallara ilişkin gümrük beyannamelerinde beyan olunan ve tevsik edilemeyen tutarlar ile bu tutarlar nedeniyle doğan ve KDV matrahına dahil olan her türlü vergi, resim, harç ve paylar dolayısıyla ödenen,
• İthalatta koruma önlemleri uygulanması hakkında ilgili mevzuat uyarınca korunma önlemi olarak uygulanan gümrük vergisi ve/veya ek mali mükellefiyetler, ithalatta haksız rekabetin önlenmesi hakkında ilgili mevzuat kapsamında uygulanan dampinge karşı vergi ve telafi edici vergiler ile bu tutarlar nedeniyle doğan ve katma değer vergisi matrahına dahil olan her türlü vergi, resim, harç ve paylar dolayısıyla ödenen,

katma değer vergisinin (KDV) indirim hakkı kaldırılmıştır.

Cumhurbaşkanı Kararı ile KDV indirim hakkı kaldırılan, ilgili mevzuata göre gözetim uygulaması/koruma önlemi kapsamında yer alan eşyaların ve bu eşyalar için ödenen KDV’nin tespinin doğru yapılması KDV iadeleri ve indirimi açısından son derece önemlidir. Mezkur Cumhurbaşkanlığı Kararında bahsi geçen İthalatta Gözetim Tebliğleri, Dampinge Karşı Vergi Kararları (189 adet), bir adet Sübvansiyon Kararı (İthalatta Haksız Rekabetin Önlenmesine İlişkin Tebliğ (No: 2022/8)) ilgili mevzuatta yer almaktadır.

Hazine Ve Maliye Bakanlığı, ithalat konusu malın, benzer veya doğrudan rakip mallar üreten yerli üreticiler üzerinde ciddi zarar oluşturacak miktar ve şartlarda ithal edilmesi halinde korunma önlemleri alabilmektedir. Korunma önlemlerine karar verilebilmesi için, ithalat miktarı ve şartlarının yerli üreticiye zarar verir nitelikte olduğunun gözlemlenmesi gerekmektedir. Gözetim uygulaması, bir malın aynı veya doğrudan rakip malları üreten yerli üreticiler üzerinde zarar tehdidi yaratan miktar ve/veya şartlarda ithal edilmesi halinde söz konusu malın ithalatının ve/veya ithalattaki gelişmelerin gözlenmesidir. Bir malın ithalatında kaydedilecek gelişmeler, Ekonomi Bakanlığı İthalat Genel Müdürlüğü’nce düzenlenen veya onaylanan “Gözetim Belgesi” ile izlenmektedir. Korunma önlemleri ise; bir malın aynı veya doğrudan rakip malları üreten yerli üreticiler üzerinde ciddi zarar veren veya ciddi zarar tehdidi oluşturan miktar ve/veya şartlarda ithal edildiği hallerde ülke menfaatleri de göz önüne alınarak yapılacak soruşturma sonucunda başvurulması öngörülen tedbirleri kapsamaktadır. Gözetim uygulaması bir korunma önlemi olmayıp, kapsama alınan malın ithalatına herhangi bir kısıtlama getirilmesi, vergi oranlarında bir artış yapılması veya ek mali yükümlülükler getirilmesi söz konusu değildir. İthalatta gözetim uygulaması; ilgili Karar, İthalatta Gözetim Uygulanması Yönetmeliği ve Tebliğleri çerçevesinde yürütülmektedir.

Gümrük idarelerince gözetime tabi eşyanın ithali sırasında gözetim belgesi ibraz edilmesi durumunda bu belgeye istinaden eşyanın serbest dolaşıma girişi sağlanırken, gözetim belgesi olmadığı halde beyan edilen kıymetin, ithal eşyasının kıymeti ile ilgili tebliğinde belirtilen kıymete ulaşması veya bu kıymeti aşması durumunda yükümlüden ihtirazı kayıt yapmayacağına dair taahhüt alınarak serbest dolaşıma girişine izin verilmektedir. İthal eşyasının kıymetinin ilgili tebliğinde belirtilen kıymete ulaşması ise ek beyan ile sağlanmaktadır.

Uygulamada mükellefler gümrük idaresince gözetim belgesi verilmesi istisnai durumlarda söz konusu olduğundan, söz konusu belge temin edilememekte ve firmalar ithalat sırasında verdikleri gümrük beyannamelerinde eşyanın fatura değeri ile gözetim kıymeti arasındaki farkı “yurt dışı gider” olarak beyan etmek durumunda bırakılmaktadır. Bu durum ise  eşyanın değerini artırıp, mükelleflerin fazladan gümrük vergisi ve KDV ödemelerine yol açmaktadır. Özetle, mükelleflerin ek kıymet beyanı sonucu oluşan kıymet artışı, eşyanın nihai kıymeti olarak değerlendirilerek, başka bir işleme gerek kalmaksızın, serbest dolaşıma giriş rejimi işlemleri tamamlanmaktadır. 

3065 Sayılı KDVK’nun 36. Maddesine göre Cumhurbaşkanı indirim hakkını kısmen veya tamamen kaldırmaya veya yeniden koymaya ve bu şekilde indirim hakkı kısıtlanan mal veya hizmetleri belirlemeye, süresi içinde iadesi talep edilmeyen ve indirim yoluyla giderilmek üzere sonraki dönemlere devrolunan katma değer vergisinin gelir veya kurumlar vergisi matrahının tespitinde gider olarak yazılmasına imkân vermeye, iade talebinde bulunulabilecek asgari tutarı belirlemeye yetkilidir.

Maliye Bakanlığı; mükellefiyet süresi, çalışan sayısı, aktif ve özsermaye büyüklüğü, ödenen vergi tutarı, vergisel ödevlerin zamanında yerine getirilip getirilmediği, sahte veya muhteviyatı itibarıyla yanıltıcı belge düzenleme veya kullanma yönünde olumsuz rapor ya da tespit bulunup bulunmadığı gibi kriterleri esas alarak mükelleflerin vergisel uyum seviyeleri ve bu uyum seviyelerine göre farklı iade yöntemleri tespit etmeye, iade alacağının mahsup edileceği vergi borçları ile iadeye ilişkin diğer usul ve esasları belirlemeye yetkilidir.

KDVK’nun 34. Maddesine göre Yurt içinden sağlanan veya ithal olunan mal ve hizmetlere ait Katma Değer Vergisi, alış faturası veya benzeri vesikalar ve gümrük makbuzu üzerinden ayrıca gösterilmek ve bu vesikalar kanuni defterlere kaydedilmek şartıyla indirilebilir.

Hazine Ve Maliye Bakanlığı, verdiği bazı özelgelerde ithal ederek yurt içinde satışını yapılan mallar için gümrükte ödenen KDV’nin indirim konusu yapılması, indirimle giderilemeyen KDV nin ise daha sonraki dönemlere devredilmesi gerektiği; KDV Kanununun 29/2. maddesinde düzenlenen indirimli vergi oranına tabi teslim ve hizmetler ile 32. maddesinde sayılan istisnalar kapsamında bir teslimin bulunmaması halinde de iadesinin mümkün bulunmadığını belirtmiştir.

• Yapılan bu yeni düzenleme uyarınca ithalatta gözetim uyarınca ödenen KDV nin indirim imkanı kalmamıştır.
• Bu nedenle iadesi de mümkün değildir.

Ayrıca, 213 Sayılı Vergi Usul Kanunun 262. Maddesine göre (7338 sayılı kanunun 27 nci maddesiyle eklenen fıkra; Yürürlük:26.10.2021) iktisadi kıymetin (emtia hariç) iktisap edilmesi veya değerinin artırılması ile ilgili olan özel tüketim vergisi, indirilemeyecek katma değer vergisi, banka ve sigorta muameleleri vergisi ile kaynak kullanımını destekleme fonunu maliyet bedeline ithal etmekte veya genel giderler arasında göstermekte mükellefler serbesttirler.

• Bu hükme göre, ithal edilen emtialarla ilgili indirimi yasaklanan KDV tutarları yasanın emredici kuralına göre mükellefler tarafından gider yazılamazlar.
• İndirilemeyen bu KDV tutarları (ithal edilen emtiaya ilişkin tutarı) malın maliyet bedeline ilave edilecektir.
• Bu konuda ihtiyari bir tercih durumu sözkonusu değildir.
• Aksi durumda bir tarhiyat riski gündeme gelecektir.

Bilgilerinize Saygılarımızla Arz Olunur[2].