2022/23: Menkul Mal Satışlarında Ödeme Ve Tahsilatın Dövizli Yapılmamasına İlişkin Bakanlık Duyurusu     

SİRKÜLER (2022)

Sayı/Konu: 2022/23: Menkul Mal Satışlarında Ödeme Ve Tahsilatın Dövizli Yapılmamasına İlişkin Bakanlık Duyurusu                 

Mevzuat:                                                  

Web: www.adenymm.com.tr

Email[1]: info@adenymm.com.tr, cakmakciali@adenymm.com.tr

Özet:

Menkul satış sözleşmelerinde sözleşme bedellerinin döviz cinsinden veya dövize endeksli olarak kararlaştırılmasına imkân tanıyan istisnanın piyasanın işleyişini ve ticaretin devamlılığını sekteye uğratmamak amacıyla korunması ancak bu sözleşmeler konusu ödeme yükümlülüklerinin Türk parası cinsinden yerine getirilmesinin ve kabul edilmesinin zorunlu hale getirilmesi, kamu kurum ve kuruluşları ile Türk Silahlı Kuvvetlerini Güçlendirme Vakfı şirketlerinin ise bu zorunluluktan muaf tutulması hedeflenmişti.

Bu nedenle, yurtiçi yerleşiklerin menkul mal satışlarında ödeme ve tahsilatın döviz cinsinden yapılmasının engellenmesi nedeniyle Bakanlık tarafından bir kısım tereddütlü konularda açıklama yapılmıştır.

Açıklamaya aşağıdaki linkten erişmeniz mümkündür:

https://www.hmb.gov.tr/haberler/turk-parasi-kiymetini-koruma-hakkinda-32-sayili-karara-iliskin-2008-32-34-sayili-tebligde-degisiklik-yapilmasina-dair-2022-32-66-sayili-teblige-iliskin-duyuru

İçerik:                              

Hatırlanacağı üzere, 19 Nisan 2022 tarihli ve 31814 sayılı Resmi Gazete’de Türk Parası Kıymetini Koruma Hakkında 32 Sayılı Karara İlişkin Tebliğ (Tebliğ No: 2008-32/34)’de Değişiklik Yapılmasına Dair Tebliğ (No: 2022-32/66) yayımlanmış olup, değişiklik öncesinde Türkiye'de yerleşik kişilerin kendi aralarında akdedecekleri; taşıt satış sözleşmeleri dışında kalan menkul satış sözleşmelerinde sözleşme bedelini ve bu sözleşmelerden kaynaklanan diğer ödeme yükümlülüklerini döviz cinsinden veya dövize endeksli olarak kararlaştırmaları mümkün iken, yapılan yeni düzenlemede bu sözleşmelerin döviz cinsi/dövize endeksli yapılması imkanı devam ederken; bu sefer ödeme yükümlülüklerinin Türk parası cinsinden yerine getirilmesi ve karşı taraf/taraflarca kabul edilmesi zorunlu hale getirilmiştir.

Bir diğer ifadeyle, yurtiçi yerleşiklerin menkul mal satışlarında “istisna husus dışındaki” tüm ödemeleri, sözleşme döviz cinsi olsa dahi, TL olarak yapılacak ve kabul edilecektir.

Düzenlemenin değişiklik öncesi ve sonrası durumu aşağıdaki gibidir:

DEĞİŞİKLİKTEN ÖNCE	DEĞİŞİKLİKTEN SONRA
MADDE 8- (9)- Türkiye’de yerleşik kişilerin kendi aralarında akdedecekleri; taşıt satış sözleşmeleri dışında kalan menkul satış sözleşmelerinde sözleşme bedelini ve bu sözleşmelerden kaynaklanan diğer ödeme yükümlülüklerini döviz cinsinden veya dövize endeksli olarak kararlaştırmaları mümkündür.	MADDE 8- (9)- Türkiye’de yerleşik kişilerin kendi aralarında akdedecekleri; taşıt satış sözleşmeleri dışında kalan menkul satış sözleşmelerinde sözleşme bedelini ve bu sözleşmelerden kaynaklanan diğer ödeme yükümlülüklerini döviz cinsinden veya dövize endeksli olarak kararlaştırmaları mümkündür. (Ek cümle:RG-19/4/2022-31814) Ancak sözleşme konusu ödeme yükümlülüklerinin Türk parası cinsinden yerine getirilmesi ve kabul edilmesi zorunludur.
MADDE 8-  (15)- On altıncı fıkra hükümleri saklı kalmak kaydıyla, kamu kurum ve kuruluşlarının veya Türk Silahlı Kuvvetlerini Güçlendirme Vakfı şirketlerinin taraf olduğu gayrimenkul satış ve gayrimenkul kiralama dışında kalan sözleşmelerde, sözleşme bedelinin ve bu sözleşmelerden kaynaklanan diğer ödeme yükümlülüklerin döviz cinsinden veya dövize endeksli olarak  kararlaştırılması mümkündür.	MADDE 8-  (15)- On altıncı fıkra hükümleri saklı kalmak kaydıyla, kamu kurum ve kuruluşlarının veya Türk Silahlı Kuvvetlerini Güçlendirme Vakfı şirketlerinin taraf olduğu gayrimenkul satış ve gayrimenkul kiralama dışında kalan sözleşmelerde, sözleşme bedelinin ve bu sözleşmelerden kaynaklanan diğer ödeme yükümlülüklerin döviz cinsinden veya dövize endeksli olarak (Değişik ibare:RG-19/4/2022-31814) kararlaştırılması, ödenmesi ve kabul edilmesi mümkündür.

Bu düzenleme 19.4.2022 tarihi itibariyle yürürlüğe girmiştir.

Konuyla ilgili T.C. Hazine ve Maliye Bakanlığınca Duyuru yayımlanarak 19.04.2022 öncesi ve sonrası durumlar için açıklama yapılmıştır. Duyuruya göre;

Türkiye’de yerleşik kişilerin;

1. 19.04.2022 tarihinden önce kendi aralarında akdetmiş oldukları menkul satış sözleşmelerinin ifası kapsamında 2022-32/66 sayılı Tebliğ’in yürürlük tarihi öncesinde dolaşıma girmiş bulunan döviz cinsinden kıymetli evraklar kapsamındaki ödeme yükümlülüklerinin Türk parası cinsinden yerine getirilmesi ve kabul edilmesi şartının aranmaması,
2. 19.04.2022 tarihinden önce düzenlenmiş faturalar kapsamındaki ödeme yükümlülüklerinin Türk parası cinsinden yerine getirilmesi ve kabul edilmesi şartının aranmaması,
3. Borsa İstanbul A.Ş. Kıymetli Madenler ve Kıymetli Taşlar Piyasası’nda döviz cinsinden gerçekleştirilen kıymetli maden ve kıymetli taş alım satım işlemleri ile bu işlemlerin takası kapsamındaki ödeme yükümlülüklerinin Türk parası cinsinden yerine getirilmesi ve kabul edilmesi şartının aranmaması hususları Bakanlığımızca uygun bulunmuştur.

Ayrıca,

• Tebliğ’de geçen “menkul” ibaresinin gayrimenkul tanımına girmeyen her türlü mal ve eşyayı kapsadığının,
• Yapılan değişikliğin Türkiye’de yerleşik kişilerin kendi aralarında akdettikleri/akdedecekleri menkul satış sözleşmeleri konusu ödeme yükümlülüklerine ilişkin olması sebebiyle, Türkiye’de yerleşik kişiler ile dışarıda yerleşik kişiler arasında akdedilmiş/akdedilecek menkul satış sözleşmelerine ilişkin ödeme yükümlülüklerinin Türk parası cinsinden yerine getirilmesi ve kabul edilmesi zorunluluğunun bulunmadığının,
• Yapılan değişikliğin yürürlüğe girdiği 19.04.2022 tarihi ve bu tarih sonrasında döviz cinsinden düzenlenmiş olan çek vb. (bono, poliçe) ödeme araçlarının Türkiye’de yerleşik kişilerin kendi aralarında akdettikleri/akdedecekleri menkul satış sözleşmeleri konusu ödeme yükümlülüklerinin yerine getirilmesinde kullanılmasının mümkün olmadığının,
• Yapılan değişikliğin taşıt satış sözleşmelerinin mevcut durumunu değiştiren bir hüküm içermediğinin, 19.04.2022 tarihinde gerçekleştirilen değişiklik öncesinde olduğu gibi değişiklik sonrasında da Türkiye’de yerleşik kişilerin kendi aralarında akdedecekleri taşıt satış sözleşmelerinde sözleşme bedeli ve bu sözleşmelerden kaynaklanan diğer ödeme yükümlülüklerinin döviz cinsinden veya dövize endeksli olarak kararlaştırılmasının mümkün olmadığının,
• 4749 sayılı Kamu Finansmanı ve Borç Yönetiminin Düzenlenmesi Hakkında Kanun kapsamında gerçekleştirilen işlemlere ilişkin olarak yapılan sözleşmelerin, Tebliğ’in 8’inci maddesinin on yedinci fıkrasına tabi olduğunun ve bu sözleşmelere ilişkin yükümlülüklerin 19.04.2022 tarihinde yapılan değişiklik kapsamında olmadığının,
• 6362 sayılı Sermaye Piyasası Kanunu ile bu Kanuna dayalı olarak yapılan düzenlemeler çerçevesinde sermaye piyasası araçlarının (yabancı sermaye piyasası araçları ve depo sertifikaları ile yabancı yatırım fonu payları da dahil olmak üzere) döviz cinsinden oluşturulması, ihracı, alım satımı ve yapılan işlemlere ilişkin yükümlülüklerin döviz cinsinden kararlaştırılmasının Tebliğ’in 8’inci maddesinin on sekizinci fıkrası uyarınca mümkün olduğunun ve bu işlemlere ilişkin yükümlülüklerin 19.04.2022 tarihinde yapılan değişiklik kapsamında olmadığının,
• Tebliğin 8’inci maddesinin diğer fıkralarında yer alan menkul satış sözleşmeleri dışındaki sözleşmelere ilişkin ödeme yükümlülüklerinin Türk parası cinsinden kabul edilmesi ve yerine getirilmesine yönelik herhangi bir değişiklik yapılmadığının ve mevcut istisnaların geçerli olduğu,

Açıklanmıştır.

• Duyuruya göre 19.04.2022 tarihi öncesinde düzenlenen faturanın avans niteliğinde satış öncesi düzenlenen bir fatura olup olmaması önem arz etmemektedir. Bu faturaların dövizli olarak ödenebileceği değerlendirmesi ortaya çıkmaktadır.
• Keza, Duyuruda kavram olarak fatura kullanılmış ama diğer belge türlerinde bu yasağın olup olmadığı  tereddüt yaratsa da, ilgili yasal düzenleme bu kavramlara yer vermeyip tüm menkul satışlarını konu ettiğinden serbest meslek erbapları dahil yurtiçi yerleşiklerin bu kapsamdaki tüm menkul mal satışları yasak kapsamında olacaktır.
• İhraç kayıtlı satışlarda da yurtiçi yerleşiklerin artık menkul mal satışlarında ödeme veya tahsilat dövizli olamayacağından bu tarihten sonra ödemeler ve tahsilatlar tamamen yurriçi yerleşikler arasında TL cinsi yapılacaktır.
• Çeklerde ise keşide tarihinin çekte bulunması zorunludur. İbraz sürelerinin hesaplanması ve keşidecinin ehliyetinin saptanması bakımından keşide tarihi önem taşımaktadır. Birden fazla birbirinden farklı tarihlerin olması durumunda senet çek olma vasfını kaybeder. Yargıtay 12 HD 3.12.1968 tarihli kararında çekte sadece yılın yazılmış olmasını yeterli saymıştır (11310 E.-11328 K.). Bu nedenle, çeklerde düzenlemenin yürürlük tarihinden önce keşide edilmiş çekler ancak döviz olarak ödenebilecektir. Bu tarihten sonra keşide edilenlerin ödenme imkanı bulunmuyor ve çek geçerli kabul edilmeyecektir.

Bilgilerinize Saygılarımızla Arz Olunur.

                         

[i]Bilgilendirme Metni: